Onze derde perceel is een feit! Op zaterdag 6 mei ‘opende’ burgemeester Sharon Dijksma onze nieuwe wijngaard aan de rand van het Máximapark. Wijngaardenier Peter Groeneveld hield een mooie openingsspeech, waarin hij nog eens uitlegt wat we met de Stadswijngaard Utrecht graag willen bereiken en hoe we werken. Foto’s door Ilse Swank.
Bij de opening van de Druivengaard
Welkom allemaal op de Druivengaard! Mijn naam is Peter Groeneveld en ik spreek hier als voorzitter van de Stichting Stadswijngaard Utrecht. U staat hier op een bijzondere heuvel op een bijzondere dag. Vanochtend zijn we begonnen met de aanplant van de Druivengaard op deze bijzondere heuvel. Deze dag gaat de geschiedenis in: vandaag zetten we de kroon op ons werk na ruim 2 jaar voorbereiding.
U staat midden op een biologische Druivengaard in aanleg! Wat de biologische wijnbouw moeilijk maakt in Nederland zijn de schimmels die op het blad ontstaan tijdens vochtig weer. Belangrijkste maatregelen hiertegen zijn een goede keuze voor schimmelresistente druivenrassen en de opbouw van een hoge geleidingswand voor de planten. Die wand is er nu nog niet, maar over enkele maanden worden er in iedere rij tot 2 meter hoog draden gespannen waar de druiven langs omhoog kunnen groeien. Uiteindelijk heeft dit alles tot doel dat het blad niet overlapt en snel kan drogen en zodoende minder kans op schimmelaantasting heeft. Drogen gebeurt door de zon en de wind. Het voordeel van een eenzame heuvel tussen de voetbalvelden is dat we alle wind vangen die er is.
In de stad, door de stad en voor de stad
De missie van de stadswijngaard is: in de stad, door de stad en voor de stad. Binnen de stadswijngaard zijn we gericht op de kwaliteit van het productieproces. Dit houdt in, ten eerste een biologische teeltwijze. Hierbij wordt geen enkel chemisch middel gebruikt. Sleutelwoorden bij het toepassen van biologische druiventeelt zijn het gebruik van schimmelresistente rassen maar ook een teeltwijze waarbij twee woorden die beginnen met een l een rol spelen. Ten eerste is dat licht: geen bladeren over elkaar en hoge dunne loofwanden; ten tweede is dat lucht: brede paden, alles staat bloot aan de wind, zodat alle blad snel droogt.
Biologische teelt
Biologische teelt is op deze heuvel dan ook vele malen makkelijker dan op onze wijngaard in de binnenstad, binnen de singels. De wijngaard in de binnenstad ligt tussen de bomen en binnen een volledig ommuurde tuin. Daar waait het niet en blijft alles lang vochtig. De Druivengaard hier op deze heuvel vangt daarentegen maximale wind. Voor de wijngaard in de binnenstad bewaken we de kwaliteit van het productieproces door biologische schimmelbestrijding. We gebruiken in het bos verzamelde schimmels. Bij deze biologische schimmelbestrijding eet de ene schimmel de andere op om vervolgens zelf daarna te verhongeren. Dit is een stukje innovatie in de wijnbouw waar we onderzoek naar uitvoeren samen met enkele andere biologische wijngaarden in Nederland.
Hier op deze Druivengaard is deze biologische schimmelbestrijding niet nodig. Zoals gezegd, deze heuvel is letterlijk en figuurlijk: een top-locatie voor biologische wijnbouw. Deze Druivengaard is dan ook veel meer dan alleen een wijngaard. De inrichting is biodivers er komt hier geen monocultuur. Er komen ook appelbomen. Druiven groeien van nature aan de bosrand en maken ondergronds in het bodemvoedselweb contact met de wortels van de bomen. Druiven hebben bomen nodig, vandaar dat er volgende winter ook nog een rij lage appelbomen vlak achter het hoge gaas komt.
Biodiversiteit
Daarnaast wordt het biodivers omdat er ook allerlei inheemse bloemen en kruiden gezaaid gaan worden. Die kunnen tot een meter hoog worden. Door dit om en om in de paden te zaaien, kunnen we vanuit weerszijden in de paden waar nog gras staat alle druiven makkelijk bereiken. Ik zou zeggen: kom over anderhalf jaar nog eens terug. Dan ziet het er hier volkomen anders uit.
De kwaliteit van het productieproces houdt ook in dat iedereen in de stad kan meedoen met de handen in het groen: in de stad, door de stad en voor de stad. Wat betreft in de stad: voor landbouw is de stad niet de meest logische locatie. Grond is er duur en schaars. Maar hoe mooi is het als iedereen in de stad binnen 10 minuten fietsen als vrijwilliger bij een stukje stadswijngaard aan de slag zou kunnen gaan. De stadswijngaard is een satellietwijngaard opgebouwd uit verschillende kleine stukjes grond verspreid over de stad. Het is de bedoeling dat de gezamenlijke oogst voldoende groot gaat worden om uiteindelijk ook een wijnkelder in de stad rendabel te kunnen gaan exploiteren.
Publieke tuin
De kwaliteit van het productieproces is ook gericht op de stad. Het is voor de stad niet zozeer de hoofdzaak dat er flessen wijn en druivensap geproduceerd gaan worden. De kwaliteit van het productieproces houdt in dat we onze productiegrond inrichten als publieke tuin. De Utrechtse biologische stadswijngaarden worden groene tuinen voor ontspanning, rust en verbondenheid met de natuur. Hoe mooi is het om landbouw te bedrijven waarbij je productiegrond tegelijkertijd ook een publieke tuin voor de stad is. Een publieke tuin om bijvoorbeeld tot rust te komen, dicht bij de natuur te zijn en om andere mensen te ontmoeten. Hoe zou Nederland er uit zien als alle landbouwbedrijven dit zouden doen?
Voor mij is een goede kwaliteit van het productieproces een randvoorwaarde voor goede wijn. Iedereen die hier met de handen in het groen aan het werk gaat, kan zien hoe groot de interactie van een plant met de bodem is en iedereen kan van dichtbij meemaken hoeveel details er komen kijken bij het op duurzame wijze produceren van druiven. En ik hoop dat iedereen met deze kennis zich uiteindelijk bij de aanschaf van een fles wijn ook automatisch gaat afvragen wat de bijbehorende kwaliteit van het productieproces is van die fles. Verder ben ik er van overtuigd dat – als de kwaliteit van het productieproces klopt – we, uiteindelijk, ook alleen op smaak bezien, de beste wijn en het mooiste sap zullen gaan produceren.
Dankwoord
Tot slot zou ik van de gelegenheid willen gebruiken om een aantal personen te bedanken. Ida Sinke en Marco Westra voor het organiseren van deze opening en het verzorgen van de catering. Micha Vink en Mariëlla Beukers voor de ondersteuning en alle communicatie hierbij. Daarnaast wil ik van de gelegenheid gebruik maken u Joop van der Meer en Els Groenewoud voor te stellen. Joop en Els zijn de vrijwilligersbegeleiders op de Druivengaard. Zij zorgen niet alleen voor een kop koffie bij de start van de werkzaamheden op deze Druivengaard maar geven hier ook alle werkinstructies en uitleg. Voorkennis is niet nodig om vrijwilliger te worden in de Druivengaard. Wij selecteren alleen op enthousiasme. Alles wordt uitgelegd.
Verder wil ik één vrijwilliger in het bijzonder bedanken. Dat is Diederik Routerink. Diederik doet ook vrijwilligerswerk in het onderhoud aan het Máximapark. Als een vrijwilliger in het Máximapark heeft hij gereageerd op een oproep in de krant waarin we op zoek waren naar een stukje grond voor een stadswijngaard. Diederik heeft ons niet alleen geattendeerd op de mogelijkheid een Druivengaard in het Máximapark te gaan starten. Hij heeft ons ook in contact gebracht met allerlei betrokkenen van het park. Een onmisbare persoon om iets van de grond te krijgen in de onbekende wereld van de parkorganisatie. Veel dank aan Diederik.
Tot slot – deze Druivengaard is mede mogelijk gemaakt dankzij het Initiatieven fonds van de Gemeente Utrecht. Het initiatievenfonds is er voor ideeën die de buurt, wijk of stad leuker, groener, gezelliger, mooier en socialer wil maken. Dat is hier zeker de bedoeling.
Als laatste rest een dankwoord aan de gemeente Utrecht. En dan richt ik me tot de burgemeester. Voor het realiseren van deze Druivengaard hebben heel veel medewerkers van gemeente Utrecht een bijdrage geleverd. Ik ga ze niet allemaal noemen, het zijn er heel veel. Ik heb alleen al direct contact gehad met meer dan 25 ambtenaren. Wij als stadswijngaard Utrecht zijn de gemeente Utrecht bijzonder dankbaar voor het vertrouwen en alle ondersteuning die we gehad hebben om dit initiatief te mogen starten. We zullen er alles aan doen om er iets heel moois van te maken.
Peter Groeneveld, voorzitter Stichting Stadswijngaard Utrecht
